< Terug

Per 1 januari 2025 treedt de nieuwe Wet ter vereenvoudiging en modernisering van het bewijsrecht in werking. Deze wet heeft als doel om het bewijsrecht flexibeler, moderner en beter afgestemd op de praktijk te maken. In dit blog bespreek ik de belangrijkste veranderingen.

Wat is het bewijsrecht?

Het bewijsrecht vormt de spelregels voor het leveren en beoordelen van bewijs in civielrechtelijke procedures. Het bepaalt wie welk bewijs moet leveren, hoe bewijs moet worden ingebracht en hoe de rechter hiermee omgaat. Dit proces wordt nu vereenvoudigd en gemoderniseerd om beter aan te sluiten bij de behoeften van onze tijd.

Belangrijkste wijzigingen per 1 januari 2025

De nieuwe wet brengt enkele belangrijke veranderingen met zich mee. Hieronder worden de belangrijkste besproken.

• Actievere rol van de rechter
De wet introduceert in artikel 24 Rv (nieuw) een actieve(re) rol voor de rechter bij de waarheidsvinding. De rechter krijgt de bevoegdheid om tijdens de zitting actief bij te dragen door onderwerpen aan te kaarten die partijen mogelijk over het hoofd hebben gezien, zoals verjaring of voordeelverrekening. Dit betekent niet dat de verdeling van taken tussen partijen en de rechter verandert, maar dat de rechter binnen de grenzen van het partijdebat het proces actief kan bijsturen. Dit draagt bij aan de materiele waarheidsvinding, zodat onjuiste of onvolledige informatie niet bepalend is voor de uitspraak.

Deze wijziging benadrukt dat de rechter onderwerpen kan bespreken die niet expliciet door partijen zijn ingediend, maar die relevant kunnen zijn voor de zaak. De wetgever wil voorkomen dat partijen profiteren van onwetendheid of nalatigheid van de ander. Dit biedt de rechter meer ruimte om de grondslag van een vordering of verweer te onderzoeken, wat de eerlijkheid en de uitkomst van de procedure kan verbeteren.

Daarnaast is in artikel 111 lid 2 onder m Rv (nieuw) opgenomen dat partijen in de dagvaarding gewezen moeten worden op hun waarheidsplicht en de gevolgen van het niet betwisten van de feiten en rechten van de eiser. Dit zorgt ervoor dat de gedaagde tijdig op de hoogte is van de noodzaak om relevante informatie aan te leveren, en voorkomt dat een zaak op onvolledige basis wordt beslist. De rechter kan nu ook strengere maatregelen treffen, zoals het verbinden van rechtsgevolgen aan het niet naleven van de substantiërings- en bewijsaandraagplicht.

• Voorlopige bewijsverrichtingen
De nieuwe wet verenigt alle verzoeken om voorlopige bewijsverrichtingen (zoals getuigenverhoren en deskundigenonderzoeken) in één procedure. Dit maakt het eenvoudiger om bewijs te verzamelen voorafgaand aan een procedure. Partijen kunnen gezamenlijk of afzonderlijk dergelijke verzoeken indienen.

Een belangrijke verandering is dat dergelijke verzoeken niet meer tijdens een lopende procedure kunnen worden ingediend. Dit betekent dat partijen al in een vroeg stadium moeten nadenken over hun bewijsmiddelen.

Deze wijziging stimuleert partijen om strategisch te werk te gaan bij het voorbereiden van een zaak en om in een vroeg stadium te investeren in de bewijsvergaring.

• Regeling (weigeren) verstrekken van stukken
Wanneer een partij weigert om een rechterlijk bevel op te volgen, bijvoorbeeld door stellingen niet toe te lichten of relevante documenten niet in de procedure in te brengen, kan dit de voortgang van de zaak belemmeren. Op grond van artikel 22 Rv kan de rechter een partij bevelen om alsnog de gevraagde informatie te verstrekken. Indien een partij weigert om gehoor te geven aan dit bevel en zich beroept op geheimhouding, kan dit complicaties veroorzaken, vooral wanneer de rechter al kennis heeft genomen van vertrouwelijke gegevens of documenten.

In dergelijke gevallen moet de rechter zich terugtrekken uit de zaak als hij oordeelt dat de vertrouwelijk informatie niet gebruikt mag worden in de uitspraak. De zaak wordt dan overgedragen aan een andere rechter die geen kennis heeft genomen van de vertrouwelijke gegevens. Dit voorkomt dat een partij benadeeld wordt doordat de behandelde rechter al kennis heeft van de informatie die mogelijk niet in de procedure mag worden gebruikt.

Daarnaast biedt artikel 22 lid 6 Rv (nieuw) de mogelijkheid voor de behandelde rechter om het beroep op de geheimhouding naar een andere kamer te verwijzen, wat vooral efficiënt kan zijn in situaties waarin een partij weigert informatie te verstrekken of toestemming te geven voor eenzijdige kennisneming van vertrouwelijke gegevens. Deze mogelijkheid zorgt ervoor dat de procedure zonder vertraging kan voortgaan, terwijl tegelijkertijd de belangen van de partijen en de vertrouwelijkheid van de informatie geborgd blijft. Dit voorkomt dat een partij onterecht voordeel haalt uit het weigeren van informatieverstrekking.

• Het verkrijgen van bewijs wordt eenvoudiger
De wet maakt het makkelijker om bewijs te verkrijgen, bijvoorbeeld door in één verzoekschrift meerdere bewijsverrichtingen aan de rechter voor te leggen, zoals de afgifte van stukken (de exhibitievordering) en getuigenverhoren. Dit maakt het proces efficiënter en zorgt voor gelijke beoordeling van verschillende bewijsverrichtingen. Na de start van de bodemprocedure kan een partij die nog voorlopige bewijsverrichtingen wil uitvoeren, zich tot de behandelende rechter wenden.

• Proces-verbaal van constateringen door deurwaarder
In de nieuwe wet wordt het mogelijk om een deurwaarder te verzoeken om een proces-verbaal van constateringen op te stellen. Dit proces-verbaal bevat een objectieve en gedetailleerde beschrijving van de feitelijke omstandigheden die de deurwaarder zelf waarneemt. Het opgestelde proces-verbaal levert dwingend bewijs op, wat betekent dat de rechter de inhoud ervan als vaststaand moet aanvaarden. Het proces-verbaal van constateringen is hiermee een erkende bewijsmaatregel die helpt voorkomen dat bewijs verloren gaat.

• Het conservatoir bewijsbeslag
Daarnaast wordt de mogelijkheid om conservatoir bewijsbeslag te leggen nu wettelijk geregeld. Dit stelt een partij in staat om bewijs veilig te stellen voordat een procedure daadwerkelijk begint. Het leggen van dit beslag kan enkel plaatsvinden na het verkrijgen van verlof van de rechter. Na het beslag kan de partij via een exhibitievordering inzage of afschrift van de in beslag genomen stukken eisen.

De wetgever maakt met deze wijziging duidelijk dat conservatoir beslag (alsook het zojuist genoemde proces-verbaal van constatering door de deurwaarder) tot maatregelen behoren die ter bescherming van bewijs kunnen worden genomen. Deze maatregelen vallen niet onder de voorlopige bewijsverrichtingen en kunnen ook tijdens een reeds aanhangige procedure worden verzocht.

Conservatoir bewijsbeslag was voorheen geregeld met betrekking tot intellectuele eigendomsrechten. De Hoge Raad oordeelde echter dat conservatoir bewijsbeslag ook in andere zaken kan worden gelegd. De wetgeving volgt nu die rechtspraak door een algemene regeling in te voeren voor het leggen van conservatoir bewijsbeslag op gegevens of zaken die als bewijsmateriaal in een procedure kunnen dienen.

• Vrije bewijswaardering voor partijgetuigenverklaringen
De wet maakt een einde aan de beperkte bewijskracht van partijgetuigenverklaringen, wat betekent dat de rechter nu vrij is om de verklaringen van een partij als getuige naar eigen inzicht te waarderen, net zoals andere getuigenverklaringen.

Deze veranderingen geven de rechter een actievere rol in de procedure en bieden partijen meer mogelijkheden om bewijs te verzamelen en te delen, wat het proces efficiënter maakt en de kans vergroot dat de materiele waarheid wordt achterhaald.

Conclusie

Deze nieuwe wet brengt aanzienlijke veranderingen met zich mee die de procespraktijk ingrijpend beïnvloeden. Met een actievere rol voor de rechter, vereenvoudigde procedures voor het verzamelen van bewijs en nieuwe mogelijkheden zoals conservatoir bewijsbeslag, krijgen zowel partijen als rechters meer handvatten om tot een zorgvuldige en efficiënte afwikkeling van geschillen te komen.

Procesrecht advocaat

Als ervaren advocaat met expertise in incassorecht en het procesrecht kan ik u ondersteunen bij het benutten van de nieuwe mogelijkheden onder het aangepaste bewijsrecht. Heeft hier meer vragen over? Of heeft u hulp nodig bij bijvoorbeeld vergaring van bewijs? Neem gerust contact op. Ik sta voor u klaar om uw vragen te beantwoorden en om u bij te staan in uw zaak.

Van der Boom Advocatuur Ondernemers live-line. Binnen 24-uur actie ondernemen.