< Terug

In een wereld waarin steeds meer transacties online plaatsvinden, is de digitale handtekening uitgegroeid tot een onmisbaar instrument. DocuSign, Signhost en Adobe bieden toepassingen voor elektronische handtekeningen aan. Maar wat is een digitale handtekening precies, hoe werkt deze en wat is de rechtsgeldigheid van een digitale handtekening? In dit blog leg ik het uit.

Wat is een digitale handtekening?

Een digitale handtekening is een elektronische variant van een handgeschreven handtekening. Een elektronische handtekening bestaat uit elektronische gegevens die worden gehecht aan een digitaal document. Een elektronische handtekening komt voor in drie vormen:

• Gewone elektronische handtekening: een scan van een met pen geschreven handtekening.
• Geavanceerde elektronische handtekening: deze handtekening beveiligt een bericht of document met een code.
• Gekwalificeerde handtekening: deze handtekening beveiligt een bericht of document met een gekwalificeerd certificaat en voldoet aan hoge betrouwbaarheidseisen.

Uit artikel 3:15a BW volgt dat een gekwalificeerde elektronische handtekening dezelfde rechtsgevolgen heeft als een handgeschreven handtekening. Voor een geavanceerde elektronische handtekening en een andere elektronische handtekening geldt dat zij ook dezelfde rechtsgevolgen kunnen hebben als een handgeschreven (“natte”) handtekening:

• De rechter zal eerst onderzoeken wat het doel is waarvoor de elektronische handtekening is gebruikt;
• Daarnaast geldt dat de methode die voor ondertekening gebruikt is voldoende betrouwbaar is;
• En de rechter zal alle overige omstandigheden van het geval beoordelen.

Vormvoorschriften

Het is verder goed om te letten op vormvoorschriften die uit de wet, de statuten, de reglementen en/of intern beleid voortvloeien over de (on)mogelijkheden van het gebruik van een elektronische handtekening. Als dergelijke vormvoorschriften ontbreken, kan een elektronische handtekening in beginsel worden gebruikt.

Wat oordeelt de rechter over digital “copy-paste” handtekeningen?

Een gewone digitale handtekening van een natte handtekening is risicovol. Daarover heeft de rechtbank Noord-Nederland geoordeeld. Dit had vergaande gevolgen, omdat in de kwestie die voorlag ten overstaan van de rechtbank Noord-Nederland de koop van een woning niet tot stand is gekomen, omdat de koopovereenkomst van een woning nu eenmaal schriftelijk tot stand moet zijn gekomen. Als later wordt betwist dat de koopovereenkomst tot stand is gekomen, omdat wordt betwist dat de handtekening is gezet, kan dat weer problemen opleveren als de woning al bij akte is geleverd. Met andere woorden: een gewone elektronische handtekening kan beter achterwege blijven bij belangrijke overeenkomsten.

En hoe zit het met de geavanceerde elektronische handtekening?

Een geavanceerde elektronische handtekening biedt meer zekerheid, maar ook hierbij spelen de specifieke omstandigheden van het geval een grote rol. Uit rechtspraak volgt een casuïstisch beeld. Zo is er rechtspraak waarin wordt geoordeeld dat een handtekening die is gezet via een platform als DocuSign rechtsgeldig is, maar ook rechtspraak waarin een dergelijke handtekening niet wordt geaccepteerd. Deze uiteenlopende uitspraken benadrukken het belang van:

• Betrouwbaarheid van de methode: een geavanceerde elektronische handtekening moet tot stand komen via een proces dat voldoende zekerheid biedt over de identiteit van de ondertekenaar en de integriteit van het document.
• Doel en context: het gebruiksdoel van de handtekening – bijvoorbeeld bij een koopovereenkomst, huurovereenkomst of andere overeenkomst – speelt een belangrijke rol in de beoordeling.
• Bewijslast: indien er discussie ontstaat over de rechtsgeldigheid van de handtekening, is het belangrijk om voldoende bewijs te kunnen overleggen dat de methode betrouwbaar was. Dit kan bijvoorbeeld via audit logs van de gebruikte software.

Conclusie

De vraag of een elektronische handtekening de “natte” handtekening kan vervangen, kan kort worden beantwoord met: “ja, mits”. Voordat een elektronische handtekening wordt gebruikt, moet worden nagegaan of er (wettelijke) vormvoorschriften gelden voor de betreffende rechtshandeling en het type elektronische handtekening. Als er geen specifieke voorschriften zijn, kan een elektronische handtekening in principe worden gebruikt.

Het is daarnaast van belang om stil te staan bij de rechtsgevolgen van het type elektronische handtekening dat wordt gebruikt. Een gekwalificeerde elektronische handtekening levert, net als een “natte” handtekening, dwingend bewijs op. Ook een gewone of geavanceerde elektronische handtekening kan dezelfde bewijskracht hebben, mits de gebruikte methode voldoende betrouwbaar is, gezien het doel van de handtekening en de omstandigheden van het geval. Kortom, de elektronische handtekening moet passen bij de situatie.

Als je een elektronische handtekening wilt gebruiken, is het raadzaam om vooraf jouw situatie, de omstandigheden van het geval en het doel van de handtekening goed in kaart te brengen.

Ik denk graag met je mee over de (on)mogelijkheden van het gebruik van de elektronische handtekening.

<sub>1. Rb. Noord-Nederland 24 april 2019, ECLI:NL:RBNNE:2019:1715.
2. Rb. Gelderland 18 oktober 2023, ECLI:NL:RBGEL:2023:6153.
3. Rb. Rotterdam 18 maart 2022, ECLI:NL:RBROT:2022:3242.</sub>

Van der Boom Advocatuur Ondernemers live-line. Binnen 24-uur actie ondernemen.